ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΑΙ ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ¾  Πολιτική ιστορία. Ιστορία πολιτικών, διπλωματικών και στρατιωτικών γεγονό­των, η οποία δείχνει προτί­μηση στις αφη­γηματικές πη­γές, π.χ. στις χρο­νογραφίες. ¾  Ιστορικός χρόνος: Ο συ­νε­χής, γραμμικός, ομοιογενής χρόνος των χρονογράφων. ¾  Αφηγηματική ιστο­ρία. Τα γεγονότα τί­θενται στη σειρά σε σχέση προηγούμενου - επό­μενου, αιτίας - αποτε­λέ­σματος και παριστά­νονται ως μο­ναδικά, ατομικά και ανεπα­νά­ληπτα. ¾  Συμβαντολογική ιστο­ρία. Όρος πολεμικής, για να τονιστεί πόσο επιφανειακή είναι η ιστοριογραφία που δεν εμβαθύνει και αρκείται στην παράθεση των γεγονότων στο επίπεδο των πηγών. ¾  Η ηγετοκεντρική ιστο­ρία. Όταν ο ιστορι­κός αποδί­δει τη ροή των γεγονότων στον ηγέτη και προσπαθεί να βρε­θεί στη θέση του (ψυ­χολο­γική ιστορία, θε­ωρία της κατανόησης). ¾  Ιστορία θεάτρου. Όρος πολε­μικής: Στη σκηνή του θεά­τρου, συνήθως, δρουν λίγα πρόσωπα. Ανά­λογα, στην αφη- γηματική ιστοριο­γρα- φία δρώντα πρόσωπα είναι μόνο οι πρωτα­γωνιστές και ο αφη­γηματικός λόγος συ­χνά προσλαμβάνει, ό- πως στο θέατρο, δρα- ματικό τόνο. ¾  Παραδειγματική ιστο­ρία: προβάλλει παρα­δείγματα για φρονη­ματισμό, π.χ. ουκ εά με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον και δεν, αντί να πα­ράγει ιστο­ρική σκέψη. ¾  Ανεκδοτική ιστορία. Προ­βάλλεται ως αξιο- σημείωτο το αντισυμ- βατικό, αυτό που ξε- περνά το κοινωνικά αποδεκτό, αν και κα- μιά ή μικρή σημασία έχει από ιστορική άποψη. Για παράδειγ- μα, συχνά αποσπά το ενδιαφέρον από την ιστορία του Ιουστινια- νού το ότι η σύζυγός του Θεο­δώρα ήταν γυναίκα του ιππο­δρόμου παρά οι πολι- τικές του επιλογές. ¾  Ιστορία η οποία επι­μένει να ορίζει τις πε­ριόδους και να θέτει τις τομές αποκλει­στικά με κριτήριο τα γεγονότα ή την ανά­ληψη και το τέλος της εξουσίας των ηγετών. ¾  Ιστορία εμπειρική, στο επίπεδο των πη­γών. Ο ιστο­ρικός αρ­κείται στην ορθή ανάγνωση, τη λεκτική κατανόηση και σύν­θεση των πλη­ροφο­ριών τους. ¾  Θε­τι­κιστική αντίληψη της ιστορίας. Οι πλη­ροφορίες των πηγών εκλαμ­βάνονται ως θε­τική, ακριβής, βέβαιη γνώση, οπότε απέ­να­ντι σ’ αυτές τη­ρείται άκριτα παθη­τική στα- ση. Με την πιστή από δοση του περιεχομε- νου τους πιστεύτηκε ότι εξασφα­λίζεται η α- ντικειμενική ιστορική γνώση, η ουδετερό- τητα του ιστορικού. ¾   Ιδεολογική ιστορία.  Ο ιστορικός παρασύρε­ται και δίνει το δικό του νόημα στα γεγο­νότα, ανά­λογα με την ιδεολογία του. Κατά τον Roland Barthes, ο ιστορικός αφηγείται γε- γο­νότα και εξαγγέλ- λει νοή­ματα με μια ο- ρισμένη αντίληψη για το αξι­ο­σημείωτο.

ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ¾  Συνολική ιστορία. Όψεις του διευ­ρυμένου πεδίου της: γεωγρα­φική, τεχνική, οικονομική, κοινω­νική, δημογραφική, πολι­τική (θε­σμική οργάνωση), πολι­τισμική έκφραση. ¾  Πολλαπλοί διαπλεκόμενοι ιστορι­κοί χρόνοι: μακρός χρόνος των δομών (μακρά διάρκεια∙ η μελέτη της το βασικό πρόβλημα της ιστο­ριο­γραφικής πρακτικής), μέ­σος χρόνος των συ­γκυριών (ανο­μοιο­γενών διακυμάνσεων), σύ­ντομος χρόνος των γεγονότων. ¾  Ιστορία ανάλυση: περιγραφή και εξήγηση (ανά­λυση του πώς και του γιατί), ανάλυση των σχέ­σεων αλληλεπίδρασης των μερών (όψεων του ιστορικού πεδίου) με­ταξύ τους σε συνδυασμό και με τις διάρκειές τους. ¾  Η νέα ιστορία εστιάζει την προ­σοχή της στις δομές, στα φαινό­μενα που επανα­λαμβάνονται, σ’ αυτό που μένει εντελώς ακίνητο, ή σχεδόν, για μια μακρά περί­οδο χρόνου, και στις συ­γκυρίες, σ’ αυτό που επανέρχεται περιοδικά. Το ενδιαφέ­ρον στρέφεται στη δι­α­πλοκή των δομών, των συγκυριών και των γεγονότων. Συχνά μάλι- στα μετατοπίζεται από το εξαι- ρετικό στο κανονικό, από το έκτα­κτο στο καθημερινό, από τα μονα­δικά συμβά­ντα στη μάζα των γε- γονότων. εδώ, η επανά­ληψη δεν έχει καμιά σχέση με την αντί­ληψη ότι η ιστορία επα­ναλαμβάνε­ται. ¾  Η συνολική ιστορία μελετά όλες τις κοινωνικές ομάδες και τις ασθενέστερες. ¾  Η ιστορία ως συνολική εξετάζει τα πράγ­ματα και εκ των άνω και εκ των κάτω, και από το κέντρο (π.χ. την πρωτεύουσα) και από την περιφέρεια, την ενδιαφέρουν εξίσου τόσο οι élites όσο και οι ασθενέ­στερες κοινωνικές ομάδες, όπως και οι μεταξύ τους σχέσεις και αλληλεπιδρά­σεις. ¾  Η ιστορία αξίζει, όταν είναι επιδέ­ξια γεγο­νοτο­λογική και επι­δέξια δομική (Paul Ri­coeur). ¾  Η ιστορία δεν ενδιαφέρεται ούτε για το από­λυτα γενικό και αφη- ρη­μένο (όλα έχουν μια ιστο­ρι­κό­τητα, ορισμένη διά­σταση στον τόπο και στο χρόνο) ούτε για το απόλυτα μοναδικό (αυτό δεν εξη­γείται ανεξάρτητα από τις δομές και τις συγκυ­ρίες). ¾  Η νέα ιστορία τηρεί ενεργητική στάση απένα­ντι στις πηγές. Αυ­τές δεν είναι αποδείξεις (do­cu­menta) αλλά κατάλοιπα (mo­numenta) του παρελθόντος που χρειάζεται να α- ποκωδικοποιηθούν, αποδομηθούν, για να επι­ση­μαν­θούν τα ιδεο- λογικά κέντρα κτλ. Επίσης, με τη διεύ­ρυνση του πε­δίου της ανα- ζητού­νται νέου τύ­που πηγές, όπως υλικές, εικαστι­κές, συμβολαιο­γρα- φικές κ.ά. ¾  Η ιστοριογραφία σήμερα αναζη­τεί, περισ­σό­τερο απ’ ό,τι στο πα­ρελ­θόν, την οπτική, τα ιδεο­λογικά κέντρα του δημι­ουργού μιας πη­γής ή των ιστορικών. ¾  Ιστορία πρόβλημα: Η ιστορία θέ­τει ερω­τή­ματα, οφείλει να επιλύει προβλή­ματα, ή να εκκινεί από μια εννοιολο­γική αρχή ή θεωρία. ¾  Η ιστοριογραφία σήμερα λαμβά­νει σοβαρά υπόψη τη θε­ωρία ιστορίας και τις αναλύσεις των κοινωνικών επιστημών, για να πε­ριγράψει και εξηγήσει φαι­νόμενα στον τόπο και στο χρόνο. Με τη διεύρυνση μάλι­στα του πεδίου της όλο και πε­ρισ­σότερο στρέφε­ται και πέρα από τις κοινωνικές επιστήμες, σε άλλες συ­μπράττου­σες επιστήμες, όπως η γεωπονία, η δασολογία, τα μαθη­ματικά. ¾  Ποσοτική ιστορία. Μετρήσιμα με­γέθη τε­χνικά, οικονομικά, δη­μο­γραφικά κ.ά, ή σειρές αριθμη­τι­κών δεδομένων, όπως σχέσης τι­μών και μισθών στον τόπο και στον χρόνο (σειρα­ϊκή ιστορία) προσφέρουν τη δυνατότητα εξα­γωγής διαφωτιστικών συμπερα­σμάτων. ¾  Εννοιολογική ιστορία. Ενώ η αφη­γηματική ιστορία ελάχιστα ασχο­λείται με τις έννοιες / τους όρους, η νέα ιστορία ενδιαφέρεται για την ανάλυσή τους. Αποκαλύ­πτει την ιστο­ρικότητα των εν­νοιών, τις δι­αφορετικές ση­μασίες που αυτές συχνά αποκτούν στον τόπο και στον χρόνο και προ­σπαθεί να προ­σφέρει επαρκείς εξηγήσεις αυ­τών των αλλαγών σημα­σίας, προ­τείνο­ντας ακόμη και νέους ειδι­κούς όρους. Πίσω από το φαινομενικά καθη­μερινό λεξιλόγιο, αναζητείται πά­ντοτε πόσο επαρκής είναι η ειδική ‘‘γλώσσα’’ του ιστορικού.